Używamy cookies i podobnych technologii m.in. w celach: świadczenia usług, reklamy, statystyk. Koszystanie z witryny bez zmiany ustawień Twojej przeglądarki oznacza, że będą one umieszczane na Twoim urządzeniu końcowym. Pamiętaj, że zawsze możesz zmienić te ustawienia.
Zamknij

Arsenał


8 III 1761 urodził sie Jan Potocki

8 III 1761 urodził sie Jan Potocki

„Miał ambicje uczonego – napisał o nim niedawno Cezary Michalski - płodził dziwaczne traktaty historyczne, które zostały docenione wiele lat po jego śmierci, kiedy niektórzy wyjątkowo wnikliwi badacze dostrzegli w nich zapowiedź współczesnej etnografii, antropologii, religioznawstwa”.
Jeśli chodzi o etnografię, antropologię i religioznawstwo – nie ma w tym cienia przesady - Jan Potocki, był zapalonym podróżnikiem; podróżował do Turcji, Egiptu, do Chin nawet, relacje z tych podróży publikował w osobnych książkach, a wiele spostrzeżeń opracowywał w formie naukowego eseju. Ta twórczość nie wzbudzała zachwytu wśród współczesnych; hrabiego Potockiego postrzegano jako dziwaka i ekscentryka.

Ten "dziwak i ekscentryk" stworzył jednak - jedni mówią, że nie całkiem tego świadomy, bo pisał kolejne opowieści ku rozrywce żony, inni, że z wyjątkową świadomością, i precyzją i dokładnością zegarmistrza – fascynującą książkę, „Rękopis znaleziony w Saragossie”.

„Rękopis…” budzi entuzjazm tych czytelników, którzy znają, cenią smak wybornej opowieści, książka jest bowiem jak ogród o rozwidlających się ścieżkach, z jednej opowieści,  wyrasta druga, a z tej kolejna, z kolejnej dalsze, i tak opowieść rozwija się w kilkadziesiąt płynących własnym nurtem opowieści, by, na koniec wrócić do początku, do źródła.

Bogumiła Kaniewska, autorka wstępu, do wydania „Rękopisu”, które ukazało się niedawno, w Poznaniu, (Vesper 2007), tak pisze o tej książce;
„Wielowarstwowa (dziś powiedzielibyśmy: palimpsestowa) struktura tego tekstu, szkatułkowa kompozycja, którą rządzi zasada ‘tekstu w tekście’, zmieniająca go w fabularny labirynt, wielość pytań, jakie stawia utwór, i rozmaite drogi, którymi wędrować może jego interpretacja, sprawiają, że  ta oświeceniowa powieść staje się utworem na wskroś nowoczesnym. Potocki tworzy „dzieło w ruchu" ponad dwa wieki przedtem, nim pomysł tej koncepcji narodzi się w głowie Umberto Eco, i konstruuje awangardową powieść, zanim powstała wielka proza realistyczna. (…) To fantastyczna, pełna przygód i zagadek opowieść, która zagarnia czytelnika w swój niesamowity, nieco mroczny świat. Wstępujemy na teren przypominający ‘Księgę tysiąca i jednej nocy’: egzotyczna kraina innych kultur, obcych obyczajów, nieznanych obrzędów, wreszcie – magii, która z jednej strony znajduje swoje racjonalne wytłumaczenie, z drugiej pozostaje nieustającą tajemnicą„.

Na podstawie powieści Potockiego Wojciech Jerzy Hass nakręcił film; jeden z najniezwyklejszych filmów polskich, noszący tytuł taki, jak jego literacki pierwowzór -"Rękopis znaleziony w Saragossie". Film zyskał ogromny rozgłos, większy chyba za granicą, niż w kraju, w Stanach pokazywany jest nadal w studyjnych kinach i wzbudza aplauz, którego nie są w stanie wydobyć z widzów najprzemyślniejsze zaoceaniczne produkcje. Ktoś napisał o tym filmie; „to jeden z tych filmów, które sprawiają, że kino stało się prawdziwą sztuką, na równi z malarstwem Vermeera, prozą Dostojewskiego czy muzyką Bacha; absolutnie genialne dzieło” .
To prawda, korzenie zaś tego genialnego dzieła tkwią w innym genialnym dziele; w „Rękopisie..”  "dziwaka i ekscentryka", Jana hrabiego Potockiego.

Copyright by Arsenał 2022

code by Software house Cogitech