26 VII 1894 urodził się Aldous Huxley

Dwie książki Huxleya stały się lekturami po które chętnie sięgano, i które do dziś nie straciły zainteresowania czytelników; „ Nowy wspaniały świat” i „Drzwi percepcji”.
Pierwsza z nich opisuje doskonale zorganizowane, szczęśliwe społeczeństwo przyszłości, druga z nich - doświadczenia z meskaliną. Pierwsza z nich stanowić miała przestrogę (do dziś zresztą tak jest odczytywana), druga - zaproszenie do innego świata (w odróżnieniu od codziennego - rzeczywiście nowego i wspaniałego). Pierwsza powstała w 1932 roku, druga - w 1954.

Społeczną utopię „Nowego wspaniałego świata” organizowały idee Wspólności, Identyczności, Stabilności. Huxleyowi wydawało się, że dobrowolnie zgodzić się każdemu obywatelowi świata przyszłości na takie ułożenie społecznego życia przyjdzie niezwykle trudno, więc przewidział różnorakie formy przymusu – również genetycznego. I przed tym przestrzegał. Jakże się mylił!. Dzisiejsze zachodnie społeczeństwa nie żyją przecież niczym innym silniej niż właśnie pragnieniem Stabilności, nie podporządkowują się niczemu innemu łagodniej niż właśnie Identyczności, i nie wyciągają na sztandary niczego innego żywiej niż właśnie Wspólności. I wszystko to bez najmniejszego administracyjnego przymusu.

Przesłanie antyutopii Huxleya było czytelne; istotniejsze od bezpiecznego, sterylnego pozbawionego silnych emocji i tragedii życia, jest pełne nieprzewidzianych okoliczności, niespodzianek, czasem bólu, wolne życie. Znakiem tego życia w powieści jest relikt przeszłości - Rezerwat, w którym ludzie żyją według dotychczasowych reguł.

I wydawałoby się, że to rozchwiane życie autor powieści obdarza znakiem dodatnim, także poza kartami książki, opowiada się za nim, kibicuje mu w starciu z rodzącym się w efekcie rozwoju nowoczesnej cywilizacji „nowym wspaniałym światem „ bezpiecznego, wygodnego, ale pozbawionego wolności i smaku życia. Ale tu czeka nas niespodzianka! Huxley napisał, bowiem „Drzwi percepcji”, a potem jeszcze „Filozofię wieczystą” (książkę składającą się z wypisów z mistyków wszelkich religii i wyznań), a pod koniec życia utopię „Wyspa”, gdzie życie, to wielkie, szekspirowskie, pełne tragedii, ale też szalonych radości życie, ustąpiło jakiejś odmianie mistycznego, łagodnego, doświadczenia religijnego. Puste szczęśliwe życie nowego wspaniałego świata przemieniło się w łagodne życie na łonie teokracji, pełne ludzkiego niepokoju indywidualne życie zakotwiczyło w odmianie mistycznego doświadczenia, którego istotą jest,(jak wskazują na to cytaty z antologii „Filozofia wieczysta”),”wspólność, identyczność i stabilność”.

Na jaką książkę Huxleya warto, więc wskazać dziś, nie chcąc śpiewać w chórze poszukiwaczy świata, w którym uskuteczniono wspomniane wyżej trzy idee?

Wydaje się, że nieco świeżości zachowała jeszcze niedoceniona książeczka z 1948 roku „Małpa i duch”, książeczka przedstawiająca ponury obraz miejsca, do którego zawiodła ludzkość „wiara w postęp, usprawiedliwiająca praktykowanie morderstw, zniszczeń i poniżenia na nieznaną do tej pory skalę”.