11 I 1828 zmarł Thomas Hardy

Był poetą i powieściopisarzem. Zainteresowanych  poezją odsyłamy do wstępów poprzedzających  wybory twórczości Hardy’ego - poety – napisanych przez Stanisława Barańczaka, albo Zygmunta Kubiaka.
Tu chcielibyśmy przypomnieć  dwie wielkie powieści  (jedną z nich sfilmował Roman Polański – „Tess” ); „Tessę d’Urberville” i „Judę nieznanego”.

Obie książki są wielką pochwałą natur wrażliwych, wiernych, silnych, dążących na przekór przeznaczeniu do szczęścia, mężnie dźwigających swój los. Jak refren pojawia się w obu powieściach stwierdzenie: „nieszczęsne życie, które nigdy ni powinno się było zaczynać” („Juda nieznany”), „ale czasem myślę, że było by lepiej, gdybym się była wcale nie urodziła" („Tessa d’Urberville”). Słowa te znamy z greckiego mitu – „najlepiej jest się człowiekowi nie urodzić„. Oślepiające słowa.

Obie powieści są wielką wizją uwznioślającą „indywidualne, cenne życie, pełne znaczenia„ (Tessa), jakiekolwiek życie, bo jeden bohaterów „Tessy" mówi przecież: „Wielkość życia człowieka nie zależy od warunków zewnętrznych, lecz od jego subiektywnych doświadczeń”.

Oba utwory olśniewają doskonałą konstrukcją i oba wskrzeszają tragiczny grecki światopogląd. Pisarzowi udało się problem współczesny, jakim był brak równouprawnienia, silne rozwarstwienie społeczne, przedstawić tak, jakby były to siły równe tym, które w greckiej tragedii są przyczyną upadku bohatera. U Hardy’ego, tak jak w greckiej tragedii, bohaterowie, podejmując zmagania z losem, muszą zostać zmiażdżeni. W greckiej tragedii miażdżyła wola bóstw, u Harde’ego - miażdżą prawa rządzące moralnością dziewiętnastowiecznej Anglii. Miażdżą Tessę, walczącą o utrzymanie czystego, wiernego uczucia miłości, miażdżą Judę, który „ogromnym zasięgiem marzeń przerastał mizerne otoczenie”, a którego nieszczęściem było urodzić się ubogim.

Jakie słowa najlepiej charakteryzują obojga bohaterów, jakie czynią z nich postacie godne zapamiętania? Może te z „Tessy d’Urberville” mówiące o kałużach, w których odbijają się gwiazdy, (”gigantyczne światy odbite w tak nędznych zwierciadłach”).