Używamy cookies i podobnych technologii m.in. w celach: świadczenia usług, reklamy, statystyk. Koszystanie z witryny bez zmiany ustawień Twojej przeglądarki oznacza, że będą one umieszczane na Twoim urządzeniu końcowym. Pamiętaj, że zawsze możesz zmienić te ustawienia.
Zamknij

Arsenał


14 VII 1874 urodził się Jerzy Żuławski

14 VII 1874 urodził się Jerzy Żuławski

Znany jest jako autor „Trylogii księżycowej”, na którą składają się tomy „Na srebrnym globie”, „Zwycięzca”, „Stara ziemia”, i którą w porównaniach wniesiono kiedyś do wysokości dzieł George’a Herberta Wellsa, czy Juliusza Verne’a. Porównanie zasłużone, bo rozległą wizją społeczeństwa ludzkiego przyszłych wieków, i głęboką refleksją dotyczącą natury ludzkiej, książki Żuławskiego nie tylko nie ustępują wielu dokonaniom słynnych pisarzy, a nawet je przerastają.
O wielkim wpływie, jaki na jego pisarską wyobraźnię wywarły książki Żuławskiego pisał kiedyś Stanisław Lem, podkreślając, na czym ,jego zdaniem, polega sukces trylogii:

"Zbudować cały olbrzymi świat z próżni i kamienia, z czerni i bieli i prowadzić przez tę martwa pustynię ludzi, zamkniętych w żelaznym wozie, ukazując ich wysiłki, ich walkę, tak, aby czytelnik czuł się naprawdę przeniesiony na księżyc i do głowy nawet mu nie przyszło, jaki eto niebezpieczeństwa monotonii, ubóstwa zagrażały podobnie zamierzonej akcji – było przedsięwzięciem bardzo ryzykownym. Oparcie twórczej wyobraźni na rzetelnych danych astronomicznych (do książki załączona była dokładna mapa wyprawy), kontynuowanie wypadków z realistyczna sumiennością i ścisłością logiczną – oto źródła pisarskiego sukcesu”.

Tyle Lem, który dodawał, że powieść Żuławskiego „żyje, jest czytana i będzie czytana jeszcze długo”.
Optymistyczna dla książek Żuławskiego prognoza autora „Solaris” nie potwierdziła się; ostatnie wznowienie „Na srebrnym globie” i „Starej ziemi” miało miejsce dwadzieścia lat temu i młodzi czytelnicy literatury fantastyczno naukowej mogą tylko żałować, że tak rozległa panorama przyszłych losów ludzkości (tomy „Na srebrnym globie” i „Stara ziemia”), a jednocześnie próba zrekonstruowania mechanizmów odpowiedzialnych za powstawanie i funkcjonowanie mitu i wierzenia religijnego (tom „Zwycięzca”), wreszcie dorównująca innym największym dokonaniom gatunku – próba antyutopii (tom „Stara ziemia”) jest im kompletnie nieznana, i w wyborach swoich skazani są na marnej jakości produkcję literacką.

Młodości z pewnością z trudem przyszłoby odczytanie wpisanego w „księżycową trylogię” ostrzeżenia przed zbytnim zaufaniem w potęgę ludzkiego rozumu, przed zbyt pochopnym lekceważeniem tej siły, która uruchamia w człowieku potrzebę religijnego doświadczenia, przed naiwną wiarą, że jesteśmy w przededniu nowej wiosny ludzkości, że jeszcze jeden wysiłek, jeszcze jeden zryw i żyć będziemy, mrużąc ze szczęścia oczy, w bogatym, sytym, nienękanym konfliktami społeczeństwie. To wszystko mrzonka, sen, złuda, maja, mówi Żuławski, i słowa jednego z bohaterów „Starej ziemi” warto dobrze zapamiętać, bo choć, przemyślane, spowodują uniknięcie wielu rozkosznych złudzeń, spowodują także, że oszczędzone nam być mogą równie liczne gorzkie rozczarowania;

„Przekonałem się jeno, że dla ustroju społecznego nic zrobić nie można. Społeczeństwo nie jest wytworem rozumnym i dlatego doskonałe nigdy nie będzie. Wszelka utopia – od najstarszych Platońskich począwszy przez ciąg wieków aż po dni dzisiejsze, utopia na zawsze pozostanie; dopóki się roi po książkach, buduje się gmach z kart, nie dbając o prawo ciężkości, ale z chwilą, gdy się rękę do dzieła przyłoży, widzi się nowe zło, które na miejscu dawnego, usuniętego powstaje. Współżycie ludzi doskonałe, ustrój idealny – to problemy z natury swej nie dające się rozwiązać. Zgoda jest pojęciem sztucznym, wyrozumowanym; w przyrodzie, wszechświecie i ludzkiej społeczności istnieje tylko walka i przemijająca, pozorna równowaga prących na siebie sił przeciwnych. Sprawiedliwość jest postulatem uwodzącym i niezmierni popularnym, gdyż właściwie z ludzkiego stanowiska nic rzeczywistego nie oznacza i każdy może ją sobie inaczej rozumieć.(…) W końcu to obojętne, czy włada lud czy tyran, mędrcy wybrani czy szalona zgraj krzykaczy; zawsze ktoś jest uciśniony, zawsze komuś jest źle, zawsze jakaś krzywda się dzieje”.

Copyright by Arsenał 2022

code by Software house Cogitech