21 IX 1860 zmarł Artur Schopenhauer

Swoją myśl filozoficzną stworzył w czasach panowania heglizmu. Kiedy jako wykładowca filozofii stawiał swoje pierwsze akademickie kroki, prawie wszyscy studenci garneli się na wykłady Hegla – raz Artur Schopenhauer ustawił termin swojego wykładu dokładnie tego samego dnia i o tej samej godzinie co Hegel, rezultat: Hegel dwustu studentów na wykładzie, Schopenhauer pięciu. Rozgoryczony filozof porzuca wykłady i zaszywa się w swojej samotni, w której na kartach swoich książek, stworzy wielki system filozoficzny. Zasłużona sława, której tak pragnął przyszła późno, na koniec jego życia.

W swoim fundamentalnym dziele „Świat jako wola i wyobrażenie” Schopenhauer zanotował:

„Życie ogromnej większości ludzi jest też tylko nieustanną walką o nagą egzystencję pomimo pewności ostatecznej przegranej. Tym jednym, co pozwala im wytrwać w tej mozolnej walce, jest nie tyle umiłowanie życia, ile strach przed śmiercią, ona zaś stoi nieuchronnie na zapleczu i w każdej chwili może podejść bliżej. Samo życie jest morzem pełnym raf i wirów, których człowiek unika starannie i troskliwie, chociaż wie, że nawet jeśli wysilając cały swoj kunszt zdoła się przemknąć, to właśnie przez to każdy krok przybliża go do całkowitej, nieuniknionej i nieuleczalnej katastrofy, co więcej, ze prosto do niej zmierza – do śmierci; jest ona celem ostatecznym mozolnej podróży i jest dla niego gorsza od wszystkich raf, których uniknął.”

„W poszukiwaniu mądrości życia” innym ważnym dziele filozofa, znajdujemy wiele gęsto zapisanych stron, wyrażających silne pesymistyczne nastawienie, dla przykładu:

"Jakiż jednak jest odstęp między naszym początkiem i końcem, tamtym w obłędzie żądzy i zachwycie rozkoszy, tym w zniszczeniu wszystkich organów i zapachu zgnilizny zwłok. Jeśli idzie o dobrobyt i radowanie się życiem, droga prowadzi też między obydwoma stale w dół: słodko marzące dzieciństwo, radosna młodość, utrudzone życie męskie, kaleka, często żałosna starość, męki ostatniej choroby i wreszcie agonia. Czy nie wygląda to, jakby istnienie było pomyłką, której skutki ujawniają się stopniowo coraz bardziej?"

Wybitny polski znawca i tłumacz Schopenhauera, Jan Garewicz, uznaje jego pesymistyczny system za coś wyjątkowego w dziejach filozofii:

„Pesymizm Schopenhauera przybierał rozmiary nigdy przedtem nie znane. (...) Nigdy jednak wcześniej pesymizm nie wykraczał poza nastrój lub generalne nastawienie jego wyraziciela, nigdy nie znajdował filozoficznego uzasadnienia. Jest to więc niesłychanie rzadki wypadek, kiedy w filozofii pojawia się coś zupełnie nowego, i to w XIX wieku”.


Schopenhauer wyznawał etykę współczucia, nie wierzył w miłość ani w jakiekolwiek więzy rodzinne – wszystko to jego zdaniem było kłamstwem, fikcją zasłaniająca fakt, że motorem wszelkich ludzkich działań jest nieubłagana wola życia, przejawiająca się jako pęd do przedłużenia gatunku. Jednak wyznawana przez niego etyka, opiera się na uczuciu, będącym najwyższym stanem jaki człowiek, jego zdaniem może osiągnąć – na współczuciu, na zdolności emaptii zdolnej przezwyciężyć reguły społecznego ucisku oraz nakazy woli. Nic więc dziwnego że zainspirowany buddyzmem, ten pesymista Schopenhauer wyniósł współczucie do roli „praktycznej mistyki”.