28 IV 1992 zmarł Francis Bacon

Zbyt mało znamy się na malarstwie, by wypowiadać się o malarstwie Bacona w kategoriach właściwych sztukom pięknym. Ale zaprowadził nas do tego malarstwa wiersz Tadeusza Różewicza „Francis Bacon, czyli Diego Velazquez na fotelu dentystycznym”.

Wiemy, że Bacon  uważany jest za jednego z najwybitniejszych malarzy europejskich XX wieku, wiemy, że nie uczył się nigdzie malarstwa, że był samoukiem, ale dysponował rozległą wiedzą literacką. Wiemy, że tematem swoich szokujących obrazów czynił bardzo często fakty religijne - obsesyjnie wracał do tematu ukrzyżowania, uzasadniając to słowami:

”Zawsze bardzo poruszały mnie obrazy przedstawiające rzeźnie i mięso. Według mnie, wiążą się one z tematem Ukrzyżowania. Istnieją doskonałe fotografie zwierząt tuż przed zabiciem, czuje się w nich zapach śmierci."

Wiemy też, że tematyka jego obrazów ( cierpienie, ból, samotność, izolacja, deformacja) może być pochodną wrażliwości ukształtowanej przez osobiste doświadczenia krwawego powstania w Irlandii i dwu wojen światowych. I w tym miejscu spotykają się Bacon i Różewicz: doświadczenie wojny odarło ich ze złudzeń co do natury człowieka, religii i sztuki. Obaj mogliby powtarzać za chińską Księgą Drogi  i Cnoty:

„Niebiosa nie są humanitarne i człowiek humanitarny nie jest„.

Bacon malował kawały porąbanego mięsa, Różewicz pisał:

„różowe ideały /poćwiartowane/ wiszą w jatkach”, „człowieka tak się zabija jak zwierzę/ widziałem furgony porąbanych ludzi/ którzy nie zostaną zbawieni”.

Bacon mówił; „większość moich obrazów została wykonana przez człowieka w stanie Niepokoju”, Różewicz jeden z tomów sowich wierszy zatytułował; „Niepokój”.

Bacon malował krzyk mięsa – w serii obrazów usiłował oddać „pejzaż jamy ustnej”, jego akty dosłownie „drą się”, ale tu Różewicz już mu nie towarzyszy, poeta wybiera milczenie; „dla mnie zamknięte usta /są najpiękniejszym krajobrazem/ usta Nieznajomej z Florencji/Andrea Della Robbia/Ritratto d’Ignota/Portrait of Uknown Woman/".

I tak przez malarstwo Bacona doszliśmy do podsumowania twórczości Różewicza – fascynacji poezją zamkniętych ust, urzeczenia milczeniem, choć słowa „fascynacja” i „urzeczenie” należą tylko do naszego słownika. Biała, surowa, sucha i prosta muza, Różewicza od fascynacji i urzeczeń trzyma się z daleka, na dystans.

https://arsenal.pl/search/result?search=Velazquez

https://arsenal.pl/search/result?search=Różewicz