15 VI 1594 urodził się Nicolas Poussin

Dla wielu pierwsze spotkanie ze sztuką Poussina miało miejsce w kontrowersyjnej książce „Święty Graal, święta krew”, książce, która zainspirowała Dana Browna do napisania „Kodu Leonarda”. Autorzy „Świętego Graala” sugerują, jakoby barokowy malarz wtajemniczony był w misterium Graala, znał tajemnicę pochodzenia królewskiego francuskiego rodu Plantardów. Na dowód tego prezentują znany obraz mistrza, arcydzieło sztuki klasycznej „Et in Arkadia ego”. Obraz przedstawia pasterzy, którzy w mitologicznej krainie szczęśliwości, Arkadii, natrafiają na grób, opatrzony napisem w geometrycznym  stylu – ‘et In Arkadia ego’, co znaczy „i w Arkadii jestem„.
Obraz odczytywano alegorycznie – mowa o śmierci, która jest nieodłącznym elementem życia, znakiem  przemijania i napis na grobowcu świadczy o tym, że nawet najszczęśliwsza kraina nie jest od niej uwolniona. Autorzy książki o Graalu, a za nimi legion nieświadomych czytelników, widzą jednak w napisie szyfr, który sugerować ma dochowywanie Bożych tajemnic.

Zaiste, jak pisał Herbert, "magia kwitnie jak nigdy„. Zafascynowany rozwiązywaniem łamigłówek, konstrukcję obrazu , jego sens czytelnik w mig pojmuje, wie już, jakim to wyjątkowym sekretom służył pędzel artysty, nie musi mierzyć się już z tajemnicą sztuki, bo odkrył właśnie tajemnicę głębszą, większą, zazdrośnie przed nim strzeżoną przez wieki – tajemnicę Graala.

Więc , żeby ten prosty odbiór  nieco skomplikować  ,zachwiać błogą pewnością rozkochanego w tajemnicach czytelnika, przywołajmy  wpierw  słowa samego artysty. Tłumacząc się z geometrycznej przestrzeni swojego obrazu, czytelnej , jasnej kompozycji, której centrum stanowi antyczny ( geometryczny ) grobowiec, Poussin napisał: „ Natura moja każe mi szukać i kochać rzeczy uporządkowane i unikać niejasności , która jest mi tak obca i wroga, jak światło przeciwne jest mrocznej ciemności”.

Nicolas Poussin, mistrz sztuki klasycznej , jak przeczytać możemy w „Klasycyzmie czyli końcu Królestwa Polskiego „Ryszarda Przybylskiego, „komponował obrazy według zasad geometrycznych, czym po dwu wiekach wzbudził zachwyt Paula Cezanne’a i Tadeusza Makowskiego„.

Czy tam, gdzie dominuje światło geometrii jest miejsce na mętną tajemnicę, podnoszącą ciśnienie jedynie hołdującemu modnym nowinkom czytelnikowi?

Tajemnica, z którą mierzyć się trzeba, patrząc na obraz Poussina, jest tajemnicą sztuki, która nie daje odpowiedzi, nie przynosi rozwiązania intrygującej zagadki, czy urzekającej  tajemnicy, a rodzi pytanie -  zwłaszcza jeśli jest to sztuka podejmująca temat śmierci.

Lepiej więc posłuchać tych, którzy zbliżą nas do takiego patrzenia na obraz Poussina, które obudzi w nas i zachwyt i pytania:” Dojrzałe jego malarstwo było pełne umiaru, wyważenia i godności …(…) to przykładowe sformułowanie klasycyzmu …zadumane postacie, refleksyjne pozy aktorów, klasyczny spokój form i elegijny nastrój, idea nicości wszystkiego nie przerażająca pasterzy  - przyswajają sobie tę prawdę i czule rozpamiętują przemijającą szczęśliwość poddając się nieubłaganemu porządkowi natury „ /cytat z książki   Jana Białostockiego „Sztuka cenniejsza niż złoto”/