13 IX 1592 zmarł Michel de Montaigne

Michel de Montaigne urodził się 28 lutego 1533 w Bordeaux, zmarł 13 września 1592 w Château de Montaigne koło Saint-Michel-de-Montaigne. Był pisarzem  i filozofem-humanistą; jednym z głównych przedstawicieli renesansu; radcą parlamentu (sądu) w Bordeaux,  burmistrzem tamże. Główne jego dzieło: Essais (Próby) (1580). Uważany jest za twórcę eseju (od "Essais"), jako nowego gatunku literackiego.

„Próby”to zbiór luźnych przemyśleń o życiu, które w znacznej mierze posiadają charakter autobiograficzny, inspirowane są przez starożytnych filozofów.Dzieło to stanowi główny dokument literatury renesansowego sceptycyzmu, powiązanego z elementami hedonizmu i stoicyzmu; nadając swym rozważaniom charakter antropocentryczny i występując z afirmacją niezależności i swobodnego rozwoju jednostki, Montaigne zajmował postawę laicką, głosił idee tolerancji religijnego, racjonalizmu i relatywizmu etycznego oraz uznania naturalnego rozumu ludzkiego za instancję rozstrzygającą.

Richard Mackenny, autor książki "Europa XVI wieku" napisał o Monataigne’u:

"Jeden z nieprześcignionych intelektów naszej ery, nie daje się nigdzie zaszufladkować, a jednak dzięki temu jest pomocnym przewodnikiem po kategoriach potrzebnych historykowi do zrozumienia poglądów epoki. Był humanistą w swych postawach i zainteresowaniach, choć nie z wykształcenia. Zachwycał się dziełami Horacego, Lukrecjusza, Plutarcha i Seneki. Był czynny w służbach cywilnych i pełnił funkcję sędziego w Bordeaux od roku 1557 do 1570. Później prowadził kontemplacyjny styl życia, wycofując się z układów i kontaktów otaczającego świata do swej słynnej wieży. Podobnie jak humanistów pochłaniała go historia i poezja („Historia jest moim głównym przedmiotem studiów, poezja moją jedyną rozkoszą"), miał także dość pokrewne Machiavellemu poczucie „niestałości i zmienności spraw ludzkich, które z bardzo nieważkiego powodu i błahej okazji często zmieniają się z jednego stanu i stopnia na inny, całkiem odwrotny". Podobnie też do Machiavellego miał obrzydzenie do retoryki. Niekiedy odkrywał, że Platon i Cycero są nudni i naśladował Rabelais'go w jego poczuciu śmieszności człowieka, co mu pozwalało swobodnie wypowiadać się o impotencji, oddawaniu moczu, brudnej chusteczce do nosa. Cytuje wypowiedzi świętego Augustyna o sile woli w związku z obserwowaniem człowieka, który potrafił muzycznie pierdzieć, „który potrafił wydawać rozkazy swemu tyłkowi", „który potrafił wypuszczać z siebie melodyjne i składne dźwięki, naśladując melodyjny dźwięk każdego głosu, jaki dotarł do jego uszu". Miał też niezależne i obiektywne zdanie o małości człowieka. Poglądy te wykładał w całkiem nowej formie literackiej, mianowicie w formie eseju, dociekliwego nośnika rozważań, w którym snuł swoje badania bez żadnych wyjaśnień wstępnych. Ludzie byli więźniami obyczaju, istnieją pewne społeczeństwa, „w których mężczyźni mogą zgodnie z prawem zapładniać swoje matki, w których ojcowie mogą współżyć, ze swoimi córkami i swoimi synami". Sposób jego rozważań dawał początek wszelkim rodzajom nowych pytań dotyczących tego, w jakiej mierze są do przyjęcia struktury społeczne i jak w istocie upragniona jest wieczność („wyobraźcie sobie prawdziwie, w jakim stopniu wiecznie trwające życie byłoby gorsze do zniesienia i boleśniejsze dla człowieka"). Sprawy ludzi były nieskończenie różnorodne („Zaiste człowiek jest to istota osobliwie lekka, różnoraka i odmienna") i z tego punktu widzenia życie jako coś, co ma swój koniec, było samo w sobie czymś dodającym nam nowej pewności — temat, który Szekspir miał podjąć z większą namiętnością i niepokojem. Obiektywizm i niezależność Montaigne'a pozwalały mu zadać jedno jedyne, wnikliwe pytanie: Que sais-je? (Cóż wiem ja?) i była to jedna z pierwszych oznak owego sceptycyzmu intelektualnego, który miał się okazać siłą prowadzącą do tak głębokich zmian w XVIII wieku."