Miejsca chrztów, urządzenia baptyzmalne i ceremoniał chrzcielny od starożytności chrześcijańskiej do soboru trydenckiego

Jednym z głównych przesłań wypływających z Biblii odnośnie znaczenia chrztu są m.in. słowa Ewangelistów, którzy zapisali m.in., że jeśli się ktoś nie narodzi z wody i Ducha, nie może wejść do Królestwa Bożego (J 3,5), a kto uwierzy i przyjmie chrzest będzie zbawiony (Mk 16,16). Sakrament chrztu, jak mówił św. Mateusz Ewangelista otwierał bramy królestwa Bożego (Mat 28, 19). Dla wiernych był i jest on włączeniem – zanurzeniem… w śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa (Rz 6, 3-4; Kol 2, 12), a przez owo symboliczne zanurzenie w wodzie i powstanie, dawał on odrodzenie w życiu łaski, jak Pan Jezus zapowiedział Nikodemowi (J 3, 3-10), a jednocześnie był „wyzwolenie[m] z grzechu pierworodnego przez co nowo ochrzczony [stawał się] członkiem Kościoła – Ciała Mistycznego”. Chrześcijański krąg kulturowy formował się etapami, nabierając dosyć dużej dynamiki od ok. IV-V wieku, aby ostatecznego kształtu nabrać ok. X wieku n.e. W X wieku Europę odkrywano „na nowo” (ryc. 1). Poszczególne społeczeństwa żyjące na jej terytorium zaczęły bliżej poznawać wartości i idee nowo proponowanej i przyjmowanej wiary. Był to proces bardzo dynamiczny i niełatwy. Wielokrotnie był on bowiem związany z użyciem „miecza”, aktualnymi konfiguracjami i zależnościami politycznymi, prestiżem „pogan” na dworach chrześcijańskich itp. Mimo wieloletniej dyskusji różnych problemów z tym związanych, publikowanych najczęściej w rozproszonych, nie zawsze zauważanych przez historyków różnych specjalności wydawnictwach, wiele kwestii ciągle nie rozwiązano. Mając na względzie potrzebę podsumowania dotychczasowych badań Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy oraz Kolegium Europejskie UAM w Gnieźnie postanowiły zorganizować dyskusję na ten temat. W jej ramach wybitni znawcy problemu mieli na nowo przyjrzeć się dokonaniom nauki zajmującej się tą problematyką, aby sprawdzić na ile zdołano odpowiedzieć na pytania nurtujące dotychczas świat nauki, czego jeszcze nie wiemy i w jakim kierunku powinny pójść nasze dalsze badania. Ze względu na zakres merytoryczny i chronologiczny tych zagadnień ową dyskusję podzielono na trzy wielkie zagadnienia, które miały być przedmiotem dyskusji w trakcie trzech kolejnych konferencji.